De grote gids voor erfenissen – uitkeringen, successierechten en de belangrijkste informatie

Nalatenschap is een complex onderwerp waarmee velen totaal onvoorbereid worden geconfronteerd. Om het volledige licht op dit onderwerp te werpen, leggen wij, de deskundigen van IHV, alle belangrijke kwesties rond erfenissen uit.

De erfenis – testament, successierechten en het verplichte deel

Zonder testament wordt de nalatenschap verdeeld volgens de regels van erfopvolging bij versterf. Dit is echter niet altijd in het belang van de erflater. Indien er een testament bestaat, kunnen de goederen anders worden verdeeld dan bij wet is bepaald en kunnen ook personen die geen bloedverwanten zijn, erven. Het opstellen van een testament is dus niet alleen belangrijk om de laatste wil en het testament nauwkeurig te regelen, maar ook om geschillen binnen de familie te voorkomen. Kom alles te weten over testamenten en erfenissen van de experts van IHV.

Op de juiste wijze nalaten tijdens uw leven – testamenten en de juridische gevolgen

Zonder testament wordt de nalatenschap verdeeld volgens de regels van erfopvolging bij versterf. Dit is echter niet altijd in het belang van de erflater. Indien er een testament bestaat, kunnen de goederen anders worden verdeeld dan bij wet is bepaald en kunnen ook personen die geen bloedverwanten zijn, erven. Het opstellen van een testament is dus niet alleen belangrijk om de laatste wil en het testament nauwkeurig te regelen, maar ook om geschillen binnen de familie te voorkomen.

Een testament stelt de wettelijke erfopvolging buiten werking en kan dus een nieuwe erfopvolging vestigen. Wie erft, wordt bepaald door de erflater. Indien meerdere personen worden genoemd, wordt het vermogen gewoonlijk verdeeld volgens quota. Het schrijven van een testament geeft de erflater ook de mogelijkheid om individuele zaken na te laten aan specifieke personen, zoals een auto, juwelen of onroerend goed. Deze worden echter wettelijk niet als een erfenis beschouwd, maar als een legaat. Om geschillen over de nalatenschap te voorkomen, kan de nalatenschap in een testament zo worden verdeeld dat er geen geschillen kunnen ontstaan.

Als er geen testament is en een goed deel uitmaakt van de nalatenschap, wordt het eigendom van de erfgenamen. In de meeste gevallen wordt een gemeenschap van erfgenamen gevormd waarin niemand alleen over de nalatenschap kan beschikken. Wanneer een dergelijk eigendom wordt verkocht, moeten alle erfgenamen ermee instemmen. Dit feit kan vaak leiden tot geschillen binnen de gemeenschap van erfgenamen. Bovendien zijn de kosten van een notarieel testament gewoonlijk slechts half zo laag als de kosten van een probateprocedure waarmee de erfgenamen worden geconfronteerd indien er geen testament is. In een testament kan de laatste wil over het onroerend goed nauwkeurig worden geregeld en worden geschillen en overbodige kosten voor alle betrokkenen vermeden.

Pre-erfgenaam en post-erfgenaam – taken, plichten en rechten

De erflater is vrij om de erfgenamen te bepalen en kan dus zijn goederen in de tijd gespreid aan verschillende personen overdragen. Bijgevolg ontvangt de volgende erfgenaam zijn erfdeel pas nadat een ander, in dit geval de vorige erfgenaam, heeft geërfd. De erflater kan bijvoorbeeld een gelegenheid of een tijdstip voor de erfopvolging kiezen, zoals het bereiken van de meerderjarigheid of het slagen voor het meestersexamen.
De vorige en de volgende erfgenamen zijn beide rechtsopvolgers van de erflater, maar vormen geen gemeenschap van erfgenamen waarin zij op hetzelfde tijdstip zouden erven, maar erven gespreid op instigatie van de erflater. De opvolgende erfgenaam heeft een verwachtingsrecht op de nalatenschap en dus vervalt, wanneer de erfopvolging plaatsvindt, de nalatenschap van de vorige erfgenaam, houdt deze op erfgenaam te zijn en komt de nalatenschap toe aan de opvolgende erfgenaam. Indien de opvolgende erfgenaam reeds overleden is op het tijdstip van de erfopvolging, moet de erflater voorzorgsmaatregelen treffen en verdere opvolgende erfgenamen benoemen.

De voorerfgenamen worden ook wel “tijdelijke erfgenamen” genoemd. Afhankelijk van de interpretatie van het testament hebben de voorerfgenamen slechts bepaalde beschikkingsbevoegdheden over de nalatenschap en zijn zij dus vrij beperkt in wat zij kunnen doen. Bovendien komen de successierechten in het begin altijd ten laste van de voorerfgenamen, aangezien alleen zij wettelijk als erfgenamen worden aangeduid en dus de fiscale gevolgen dragen.

Successierechten – successierechten en schenkingen

Om de erfgenamen te beschermen tegen een grote financiële last, gelden verschillende belastingtarieven en -toeslagen naar gelang van de graad van verwantschap. Deze uitkeringen omvatten verschillende zaken die niet hoeven te worden belast, zodat de erfgenamen niet het meest hoeven te betalen als belasting, vooral in het geval van een grote nalatenschap.
Pensioenuitkeringen zijn verschuldigd als de partner of de kinderen afhankelijk waren van de financiële steun van de overledene. Voor echtgenoten bedraagt de pensioentoelage 256 000 euro, op voorwaarde dat de overlevende echtgenoot geen weduwen- of bedrijfspensioen heeft dat niet aan successierechten is onderworpen. Voor kinderen gelden pensioenuitkeringen die worden aangepast aan de leeftijd van het kind op het tijdstip van overlijden. Zuigelingen tot de leeftijd van 5 jaar hebben recht op een pensioentoelage van 52.000 euro. Vanaf dit punt daalt de pensioenuitkering om de vijf jaar met ongeveer 10.000 euro. Kinderen tussen 20 en 27 jaar kunnen dus aanspraak maken op een pensioentoeslag van 10 300 euro, maar deze toeslagen zijn alleen relevant als de kinderen geen eigen pensioenuitkering hebben, zoals een wezenpensioen.

De andere uitkeringen, naast de pensioenuitkeringen, worden geregeld volgens de graad van verwantschap en zijn onafhankelijk van de bestaande nabestaandenpensioenen of het eigen vermogen. Dienovereenkomstig erven echtgenoten en geregistreerde partners een toelage van 500.000 euro. Kinderen van de overledene of kleinkinderen van de overledene kunnen, als hun ouders vóór de erfenis overlijden, aanspraak maken op een uitkering van 400.000 euro. Kleinkinderen van wie de ouders nog in leven zijn, kunnen aanspraak maken op een belastingvrije som van 200.000 euro. Voor achterkleinkinderen of de eigen ouders van de overledene gelden uitkeringen van 100.000 euro. Alle andere erfgenamen kunnen aanspraak maken op een belastingvrije som van 20.000 euro. Om ervoor te zorgen dat bij een erfenis zo weinig mogelijk belasting hoeft te worden betaald, kan de erflater lang voor zijn overlijden belangrijke beslissingen nemen en deze in het testament vastleggen.

Successierechten en schenkingen – alle belangrijke informatie

Successierecht en schenkingsrecht zijn nauw met elkaar verbonden. Vrijwel dezelfde aftrekmogelijkheden gelden als bij een erfenis, maar de als schenking gegeven rechten mogen slechts eenmaal in de tien jaar belastingvrij worden nagelaten. Erflaters die de successierechten voor hun erfgenamen willen verminderen, moeten dus tien jaar voor hun overlijden beginnen met het wegschenken van hun vermogen. In het geval van patchworkgezinnen betekent deze regeling dat het zinvol kan zijn de kinderen van de echtgenoot te adopteren om de belastingvrije bedragen gelijk te maken aan die van de biologische kinderen. De adoptie heeft geen gevolgen voor de erfopvolging van de andere biologische ouder.

Naast de belastingvrije sommen zijn er ook goederen die belastingvrij zijn. Voor naaste familieleden in belastingklasse I worden roerende goederen, zoals huisraad of soortgelijke voorwerpen voor dagelijks gebruik, als belastingvrij beschouwd als zij een waarde van 42.000 euro niet overschrijden. Voor alle andere erfgenamen geldt hier een waarde van 12.000 euro. Indien kunstwerken, archieven of bibliotheken deel uitmaken van de nalatenschap, zijn zij doorgaans voor 60 procent vrijgesteld van belasting. Als de nalatenschap een gebouw omvat waarin een van de erfgenamen woont, kan dit ook van belasting worden vrijgesteld.

Het verplichte deel van de nalatenschap – onterving, testament en erfcontract

In principe is iedereen vrij om te beslissen wie hij tot erfgenaam benoemt en wie hij onterft. De erflater hoeft in zijn testament niet te rechtvaardigen waarom hij een familielid van de erfopvolging uitsluit. Een uitsluiting betekent echter niet dat de erfgenaam niets ontvangt, want elke erfgenaam heeft aanspraak op een verplicht deel. Deze vordering moet door de erfgenaam zelf worden aangevraagd, omdat deze verplichte portievorderingen niet in de verklaring van erfrecht worden vermeld. Indien een erflater een persoon als enig erfgenaam aanwijst, betekent dit enerzijds dat deze persoon alleen de volledige nalatenschap erft, maar ook dat niemand anders mag erven die eigenlijk recht op erven zou hebben.

Echtparen kunnen naaste familieleden gezamenlijk onterven in een erfcontract of een testament van Berlijn. In een klassieke vorm van het Berlijnse testament bepalen de echtgenoten dat de langstlevende partner de enige erfgenaam zal zijn en dat de kinderen pas zullen erven wanneer beide echtgenoten zijn overleden. De ouders onterven zo hun kinderen totdat beiden zijn overleden. Als iemand wordt onterfd, gaat het deel van de erfenis dat naar deze erfgenaam zou zijn gegaan, naar de persoon die de erfgenaam zou zijn geworden als de onterfde persoon al was overleden op het moment van de erfenis.

De erfenis regelen – gemeenschap van erfgenamen en erfopvolging bij versterf

Idealiter betalen de erfgenamen van een gemeenschap van erfgenamen eventuele schulden snel uit de nalatenschap en ontbinden zij vervolgens de gemeenschap van erfgenamen door het overschot naar rato van aandelen te verdelen. Dit is echter vaak niet de realiteit. Geschillen binnen de gemeenschap van erfgenamen zorgen er vaak voor dat zij nog jaren na de erfenis onopgelost blijven. Elk lid van een dergelijke gemeenschap van erfgenamen heeft het recht om te allen tijde ontbinding te vorderen, zelfs zonder geldige reden.
Om ervoor te zorgen dat een gemeenschap van erfgenamen zonder geschillen kan worden ontbonden, is het raadzaam bepaalde stappen te volgen. Van de juiste waardebepaling van de nalatenschap tot successierechten, er zijn belangrijke formaliteiten die in acht moeten worden genomen.

• Bepaal de nalatenschap

  Een gemeenschap van erfgenamen kan niet worden verdeeld voordat de nalatenschap is vastgesteld. De erfgenamen ontvangen de meeste informatie van de bank waar de overledene rekeningen of deposito’s had. Om hiertoe toegang te krijgen, is een verklaring van erfrecht of een testament met een gerechtelijk bevel tot opening nodig. Schulden maken echter ook deel uit van de nalatenschap. Om de boedel volledig te bepalen, moeten de schulden en de bezittingen worden vergeleken en met elkaar in overeenstemming worden gebracht.

• De schulden van de nalatenschap betalen

  De schulden van de nalatenschap kunnen door de erfgenamen van de gemeenschap van erfgenamen uit de nalatenschap worden betaald. Het is niet ongewoon dat voor dit doel zaken die tot de nalatenschap behoren, zoals onroerend goed of grond, worden verkocht.

• Bij de giften en donaties wordt rekening gehouden met

  Indien een erfgenaam tijdens zijn of haar leven giften of schenkingen van de overledene heeft ontvangen, kunnen deze aan verevening worden onderworpen. De schenkingen die aan verevening onderworpen zijn, verhogen de nalatenschap rekenkundig en worden in mindering gebracht op het erfdeel van de begiftigde. Elke erfgenaam kan de anderen om informatie over dergelijke giften verzoeken, zodat er op de juiste wijze rekening mee wordt gehouden.

• De verkoop van de ondeelbare objecten

  Als een echte verdeling niet mogelijk is voor bepaalde zaken, zoals een goed in gemeenschap van erfgenamen, kan het zijn dat de erfgenamen dit goed moeten verkopen of het laten executeren. Daartoe moet eerst een realistische verkoopprijs worden vastgesteld. Indien hier geen overeenstemming wordt bereikt, kan door een van de erfgenamen een veiling bij afslag worden geïnitieerd.

• Verdeel de deelbare voorwerpen

  De erfenis moet in de eerste plaats door de erfgenamen naar aard worden verdeeld. Elke erfgenaam kan dus in overleg met de andere erfgenamen voor zichzelf zaken uit de nalatenschap nemen. Geld en waardepapieren kunnen door de gemeenschap van erfgenamen worden verdeeld naar hun respectieve aandelen.

• De zorgdiensten houden rekening met

  Als een kind tijdens zijn of haar leven zonder tegenprestatie voor de overleden ouder heeft gezorgd, kan hiervoor een schadevergoeding worden geëist. Dit moet in verhouding staan tot de duur, de omvang en de waarde van de nalatenschap.

• De notaris helpt

  Indien geen overeenstemming kan worden bereikt, kan een notaris worden ingeschakeld door de gemeenschap van erfgenamen. De notaris bemiddelt tussen de erfgenamen om zo snel mogelijk tot een akkoord te komen. Er mag evenwel niet uit het oog worden verloren dat aan deze bijstand bepaalde kosten zijn verbonden.

• Denk aan het belastingkantoor

  Over een erfenis moet altijd successierecht worden betaald. Sommige zaken uit de nalatenschap kunnen echter van de belasting worden afgetrokken, zoals de kosten van de begrafenis of de honoraria voor het openen van het testament.

Wettelijke erfopvolging – dit is hoe je erft volgens de wet

De wettelijke erfopvolging regelt zowel de volgorde van de erfgenamen als de individuele bedragen die worden geërfd. Eerst erven de naaste verwanten, zoals kinderen en kleinkinderen, en daarna de verder verwijderde verwanten, zoals neven en nichten. Naaste verwanten sluiten doorgaans de verder verwijderde verwanten uit van de erfopvolging. De verhouding waarin de individuele erfgenamen erven, wordt vermeld in de verklaring van erfrecht. De wettelijke erfopvolging is gebaseerd op het parantel- of orderstelsel. Het verdeelt de verwanten in verschillende orden. Bijgevolg behoren de kinderen en kleinkinderen van de overledene tot de eerste orde. Ouders, broers en zusters, nichten en neven van de overledene behoren tot de tweede orde. De derde orde omvat grootouders, ooms en tantes, alsmede neven en nichten van de overledene. Echtgenoten en geregistreerde partners worden niet als bloedverwanten beschouwd, maar hebben het erfrecht als echtgenoten. Dit geeft hen een speciale status en beperkt het recht van verwanten om te erven. Verwanten van de vorige orde sluiten verwanten van een volgende orde altijd uit van de erfopvolging.

Leer meer over rechtsopvolging!

De verdelingsveiling in gemeenschap van erfgenamen – de kosten en de procedure

Objecten zoals onroerend goed of grond geven vaak aanleiding tot geschillen in gemeenschappen van erfgenamen. De ideeën over hoe het verder moet met de gemeenschappelijke eigendom lopen te ver uiteen en de deelnemers kunnen het niet eens worden. Iedere erfgenaam heeft het recht te allen tijde een verdeling van de gemeenschap van erfgenamen te vorderen en aldus de ontbinding ervan af te dwingen. In een dergelijk geval kan een veiling bij afslag het laatste redmiddel zijn om de geschillen te beslechten en de gemeenschap van erfgenamen te ontbinden.

Erfgenamen zonder testament – afhankelijk van de graad van verwantschap

Hoewel de echtgenoot of geregistreerde partner niet als bloedverwant in de erfopvolging wordt beschouwd, heeft hij of zij een bijzondere positie. Indien de overledene zowel een echtgenoot als kinderen nalaat, erft de echtgenoot de helft van de nalatenschap en de kinderen de andere helft. Zijn er echter meer dan drie kinderen, dan ontvangt de echtgenoot slechts een kwart en verdelen de kinderen de rest onder elkaar. Als er alleen bloedverwanten van de tweede graad of grootouders zijn, krijgt de echtgenoot de helft van de nalatenschap en delen de bloedverwanten van de tweede en derde graad de andere helft. Indien er geen bloedverwanten van de eerste, tweede of derde orde zijn, erft de echtgenoot alles.

Erfgenamen van de eerste orde – kinderen en kleinkinderen

De kinderen en kleinkinderen van de overledene worden in de eerste orde opgenomen. Niet-huwelijkse kinderen geboren na 1 juli 1949 hebben ook recht op erfenis. Indien een kind van de overledene en de echtgenoot in leven zijn op het tijdstip van overlijden, erven beiden de helft. Indien er meerdere kinderen in leven zijn, wordt de nalatenschap verdeeld tussen hen en de echtgenoot. Als de kinderen van de overledene al overleden zijn, erven de kleinkinderen.
Uitleg bij wijze van voorbeeld: Als de overledene zijn moeder, zijn echtgenoot, 2 kinderen met elk twee kleinkinderen en een overleden kind met één kleinkind nalaat, resulteert de volgende erfopvolging. De moeder heeft geen erfrecht, daar zij tot de tweede orde behoort en er erfgenamen van de eerste orde zijn. De echtgenoot en de twee in leven zijnde kinderen erven in gelijke delen. Het kleinkind van het overleden kind neemt de plaats in van de ouder in de erfopvolging en erft dus in gelijke delen met de twee levende kinderen en de echtgenoot. Ook de kleinkinderen van de in leven zijnde kinderen erven niet.

Erfgenamen van de tweede orde – ouders en broers en zussen

Indien er geen kinderen of kleinkinderen zijn, erven de erfgenamen van de tweede orde. De tweede orde omvat ouders, broers en zussen, neven en nichten. Als beide ouders van de overledene nog in leven zijn op het moment van overlijden, wordt de nalatenschap in tweeën gedeeld. Is echter reeds een ouder overleden, dan komen de nakomelingen van deze ouder, d.w.z. broers en zusters of neven en nichten van de overledene, in hun plaats.
Uitleg bij wijze van voorbeeld: de erflater laat zijn moeder na, een zuster met twee kinderen, een neef van de overleden broer en een halfzuster uit het tweede huwelijk van de vader. De erfenis wordt dus als volgt verdeeld: De ene helft van de nalatenschap gaat naar de lijn van de moeder en de andere naar de lijn van de vader. Aangezien de moeder nog leeft, krijgt zij de helft van de erfenis. Aangezien de vader reeds is overleden, valt zijn erfenis toe aan zijn kinderen. In dit geval aan de zuster, de overleden broer en dus de neef van de overledene en de halfzuster uit het tweede huwelijk. Deze drie verdelen de andere helft van de erfenis. De kinderen van de nog levende zuster erven niet.

Erfgenamen van de derde orde – grootouders en tantes/ooms

Indien de overledene alleen erfgenamen van de derde orde nalaat, wordt de nalatenschap als volgt verdeeld. De erfenis van de overledene komt toe aan de grootouders en hun nakomelingen. Indien een grootouder reeds is overleden, komt de erfenis ook toe aan de tantes, ooms, neven en nichten van de overledene.
Uitleg bij wijze van voorbeeld: Indien de erflater alleen zijn grootmoeder en een tante met twee kinderen nalaat, erven zij als volgt. De grootmoeder krijgt de helft van het landgoed. Aangezien de grootvader reeds is overleden, erven zijn nakomelingen zijn deel. In dit geval erft de tante dus de andere helft van de nalatenschap. De twee kinderen erven echter niet.

Schulden erven – formulier en termijnen

Om de erfenis af te wijzen zijn enkele regels nodig. Het volstaat niet de familie in te lichten of niet te reageren op de erfenis. De vorm is zeer cruciaal. De erfgenaam moet aan de probatierechter een verklaring van afstand afleggen, hetzij in de vorm van een schriftelijke akte, hetzij in een openbaar gewaarmerkte vorm. Een eenvoudige brief is echter niet voldoende. Een persoonlijke verschijning voor de rechtbank van successie is ook mogelijk. Daar legt de erfgenaam zijn verzoek uit en een gerechtsdeurwaarder legt het schriftelijk vast. De rechtbank in het arrondissement waarvan de overledene zijn of haar laatste woonplaats had, is verantwoordelijk. Niet alleen de vorm is echter bepalend voor het succes van de disclaimer, maar ook de inhoud en de termijn van de verklaring. In de verklaring moet duidelijk worden aangegeven waarom de nalatenschap niet wordt aanvaard. De redenen moeten duidelijk worden opgesomd. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat de nalatenschap voornamelijk uit schulden bestaat.

De verklaring is onderworpen aan een zogenaamde termijn van zes weken. Indien de nalatenschap niet aanvaard wil worden, moet de desbetreffende verklaring binnen zes weken bij de bevoegde erfrechtbank worden ingediend, anders wordt de nalatenschap geacht te zijn aanvaard.
In het algemeen, heeft de probate rechtbank geen plicht om te brengen. De erfgenamen worden alleen in kennis gesteld van de nalatenschap als er een testament is of als zij de nalatenschap opvolgen omdat bijvoorbeeld iemand anders zich al van de nalatenschap heeft ontdaan. In alle andere gevallen worden de erfgenamen verondersteld te weten of zij al dan niet iets erven van een overleden familielid.

Meer over het nalaten van schulden!

Verklaring van erfrecht – de termijnen, de kosten en de belangrijkste informatie

De erfenis heeft niet altijd alleen maar goede dingen in petto voor de nakomelingen. Ook al dromen velen van rijkdom en dure juwelen, schulden of bouwvallige onroerende goederen kunnen ook deel uitmaken van de nalatenschap. In dergelijke gevallen is het mogelijk om binnen een bepaalde termijn en met inachtneming van bepaalde criteria afstand te doen van de nalatenschap.

Om de erfenis af te wijzen zijn enkele regels nodig. Het volstaat niet de familie in te lichten of niet te reageren op de erfenis. De vorm is zeer cruciaal. De erfgenaam moet aan de probatierechter een verklaring van afstand afleggen, hetzij in de vorm van een schriftelijke akte, hetzij in een openbaar gewaarmerkte vorm. Een eenvoudige brief is echter niet voldoende. Een persoonlijke verschijning voor de rechtbank van successie is ook mogelijk. Daar legt de erfgenaam zijn verzoek uit en een gerechtsdeurwaarder legt het schriftelijk vast. De rechtbank in het arrondissement waarvan de overledene zijn of haar laatste woonplaats had, is verantwoordelijk. Als de overledene Duitser is maar zijn of haar verblijfplaats in het buitenland had, is de rechtbank van Berlijn-Schöneberg bevoegd. Er is een speciale regeling in Baden-Württemberg. In deze federale staat is het notariskantoor van de staat uw contact.

Niet alleen de vorm is echter zeer bepalend voor het succes van de disclaimer, maar ook de inhoud en de termijn van de verklaring. In de verklaring moet duidelijk worden aangegeven waarom de erfgenaam de erfenis niet wenst te aanvaarden. De redenen moeten duidelijk worden opgesomd. Deze kunnen bijvoorbeeld inhouden dat de nalatenschap voornamelijk uit schulden bestaat. De verklaring is onderworpen aan een zogenaamde termijn van zes weken. Indien de erfgenaam de nalatenschap niet wenst te aanvaarden, moet de desbetreffende verklaring binnen zes weken bij de bevoegde erfrechtbank worden ingediend, anders wordt de nalatenschap geacht te zijn aanvaard. De peildatum wordt geacht de dag te zijn waarop u van de erfenis hebt gehoord, die gewoonlijk samenvalt met de dag van overlijden. De termijn wordt alleen in bepaalde uitzonderlijke gevallen verlengd. Indien bijvoorbeeld de overledene of de erfgenaam zelf zich op het ogenblik van het overlijden in het buitenland bevindt, kan de termijn van zes weken worden uitgesteld.