Alexander McQueen: Vogue lieveling en bad boy ontwerper creëerde schoenen, tassen en jurken

Alexander McQueen – een uitzonderlijk talent dat de modewereld schokte, niet alleen met zijn vernieuwende, creatieve en vooral provocerende ontwerpen, maar ook met zijn zelfmoord op slechts 40-jarige leeftijd. Zijn excentrieke collecties waren zowel innemend als inspirerend, maar de Britse modester had het allesbehalve gemakkelijk. Zijn verlegen, gevoelige aard en verschillende spelingen van het lot trokken de buitengewoon creatieve ontwerper steeds verder in een depressie die hij uiteindelijk niet te boven kwam. Wat overblijft is de erfenis van zijn naam en vele legendarische en iconische modeshows uit het verleden. Alexander McQueen was een uitzonderlijk ontwerper, zij het een tragische.

Alexander McQueen: carrière van een wonderkind

Lee Alexander McQueen is een van de belangrijkste Britse modeontwerpers van zijn tijd, naast Vivienne Westwood en John Galliano. Hij is geboren in Londen op 17 maart 1969. Als kleine jongen al maakte hij kleding voor zijn drie zussen en zo ontdekte hij al op jonge leeftijd zijn passie voor mode en design. Toen hij 16 was, volgde hij een opleiding tot herenkleermaker bij de traditionele kleermakers Anderson & Sheppard op de beroemde Savile Row in Londen. Daarna werkte hij als kostuumontwerper voor het theater en als assistent van Romeo Gigli in Milaan. Daarna studeerde hij modeontwerp aan het Central Saint Martins College in Londen, dat ook grootheden als John Galliano en Stella McCartney voortbracht. Hij behaalde zijn Master of Arts in 1992 met een legendarische eindexamencollectie die onmiddellijk werd opgepikt door de Britse Vogue styliste en modejournaliste Isabella Blow. Blow zou een muze, wegbereider en mentor voor hem worden, maar bovenal een goede vriend. Een jaar na zijn afstuderen richtte hij zijn eigen label “alexandermcqueen” op, dat sindsdien succesvol is.

Tussenstop bij Givenchy en daaropvolgend ontslag

In 1997 werd McQueen, met de hulp van Isabella Blow, de haute couture ontwerper voor het modehuis Givenchy – als opvolger van John Galliano. Het doel van deze personeelswissel was om het uiterlijk van het label te verjongen. McQueen slaagde er echter niet in een duidelijke lijn voor Givenchy te ontwikkelen, waardoor hij de post uiteindelijk in 2000 weer verloor. Hij bleef echter creatief directeur van zijn eigen label onder de luxegoederengroep PPR, die ook eigenaar is van de Gucci-groep.

Laatste modeshow “Platos Atlantis” 2010

Plato’s Atlantis, de laatste show die McQueen voor zijn dood voltooide, wordt beschouwd als een van de meest legendarische, vernieuwende en spectaculaire collecties van de ontwerper. Lady Gaga in het bijzonder hield van zijn ontwerpen.

Succes met provoceren? Geen gemakkelijke onderneming

Vandaag de dag wordt Alexander McQueen in de modewereld gevierd als een uitzonderlijk talent en genie, maar de weg naar deze roem was hobbelig. Zijn provocerende, excentrieke en soms schandalige creaties stuitten in het begin vaak op onbegrip. Zo was zijn afstudeerproject aan het Londense Central Sant Martins College getiteld “Jack the Ripper Stalks His Victims”, een toespeling op de beroemde Britse seriemoordenaar Jack the Ripper. Hij kreeg al snel de titel van “enfant terrible” of “bad boy” in de modewereld, zowel door zijn collecties als door zijn eigen gedrag. Zo toonde hij na een runway show tijdens een buiging zijn blote billen aan alle aanwezigen door zijn broek opzettelijk naar beneden te trekken. Hij maakte zich ook schaars voor de pers en annuleerde verschillende interviews. Zijn bundel “Highland Rape” (1995) was gebaseerd op de mishandelingen door de Engelsen van McQueen’s Schotse voorouders. Daarin droegen de modellen jurken gemaakt van versnipperd kant en waren bespat met nepbloed. Hij werd herhaaldelijk beschuldigd van vrouwenhaat, maar zelf bevestigde hij altijd dat hij ernaar streefde vrouwen mondiger te maken. McQueen zelf zei over deze collectie: “Ik wil dat mensen bang zijn voor de vrouwen die ik kleed”.

“Het kon me niet schelen wat mensen van me dachten, het kon me niet schelen wat ik van mezelf dacht. Dus heb ik mijn duistere kant naar boven gehaald en die op de catwalk gelegd.” Alexander McQueen over zijn collectie “Jack the Ripper Stalks His Victims” (Bron: Documentaire over AMQ door Ian Bonhote en Peter Ettedgui)

Armadillo Boot: Schoenen voor superster Lady Gaga

Een schoen die waarschijnlijk elk mode-slachtoffer zich herinnert en die Alexander McQueen en Lady Gaga aan enorme roem hielp: de Armadillo Boot. In overeenstemming met zijn provocerende en avant-gardistische stijl ontwierp McQueen ook deze schoen, geïnspireerd op de wereldberoemde popdiva Lady Gaga. De absurd hoge hakken en het bijna buitenaardse afgeronde uiterlijk van de schoen maakten het tot een icoon en een absolute statement schoen. Gaga kwam verschillende keren in de pers vanwege deze schoenen – mede door valpartijen op de hakken, waarvan sommige meer dan 20 cm hoog waren.

Hoe McQueen omging met zijn gevoelige karakter

McQueen werd altijd beschouwd als een verlegen figuur. Hij verzette zich tegen grote publieke optredens, was gevoelig en had weinig vrienden. Volgens zijn psychiater leed hij al enige tijd voor zijn dood aan depressies en verschillende gevoelens van angst. Hij was zeer ambitieus en stond altijd onder immense werkdruk. Enerzijds had hij het gevoel dat modeontwerpen het enige gebied in zijn leven was waarin hij iets bereikt had, anderzijds voelde hij zich na het harde werk en de laatste modeshows meestal erg gedeprimeerd en geïsoleerd. Hij kon nooit echt genieten van zijn succes, wilde altijd meer, had nooit genoeg voor zichzelf – en toch was hij zich bewust van zijn genialiteit en talent en zette hij altijd door. Zelfs zijn coming out als homoseksueel was niet gemakkelijk voor McQueen, vooral zijn vader had veel tijd nodig om zijn zoon te accepteren zoals hij was. Woede, romantiek, duisternis en melancholie maakten altijd deel uit van zijn werk.

Samenwerkingen

• Damien Hirst & Alexander McQueen: De samenwerking (2013)
• PUMA x Alexander McQueen (2005)

Modeshows: Legendarische modeshows en catwalks

• “Jack the Ripper Stalks His Victims” (1992): Gebaseerd op de beroemde Britse seriemoordenaar.
• “Highland Rape” (1995): zijn bewerking van het Schotse verhaal volgens hetwelk Engelse troepen Schotland met geweld bezetten (kijk: ontblote borsten, gescheurde kleren, opgemaakte blauwe plekken, struikelen over de catwalk, nepbloed)
• “Dante” (1996): speelt zich af in een kerk waarvan de architecten satanische neigingen zouden hebben, genoemd naar de dichter (kijk: modellen met hoorns, skeletten van beenderen of kantmaskers)
• “Joan” (1998): geïnspireerd op de katholieke martelares Jeanne d’Arc (uiterlijk: modellen in maliënkolder, jurken bedrukt met de gezichten van de kinderen van de vermoorde Russische tsarenfamilie Romanov, haar verborgen onder siliconenmutsen, rode contactlenzen, echt vuur op de catwalk)
• “No.13” (1999): de legendarische show waarin supermodel Shalom Harlow, gekleed in een witte jurk, tussen twee schilderrobots op een draaischijf stond en zij en de jurk met verf bespoten.
• “Plato’s Atlantis” (2010): McQueen’s laatste show, visie op een onderwaterwereld als gevolg van de klimaatverandering, sfeer van een onderzoekslaboratorium (look: modellen als buitenaardse hybride wezens, prothetische make-up).

Modeshow “No.13” 1999

Onder andere, supermodel Shalom Harlow liep in deze show. Het meest iconische moment, dat deze show tot een van de beroemdste modeshows van Alexander McQueen maakt, was de climax waarin het supermodel op een draaischijf ging staan en, gekleed in een witte jurk, wild met verf werd bespoten door 2 verfrobots. Net als bij performance kunst, kwam de uiteindelijke jurk pas tot stand onder de ogen van het publiek.

Alexander McQueen is dood. Wat gebeurde er daarna met het label

McQueen leidde een leven vol ontberingen en kwam vaak in de pers vanwege drugsescapades. In de zomer van 2000 trouwde hij op Ibiza met documentairemaker George Forsyth (Kate Moss was zijn bruidsmeisje), maar het paar scheidde officieel en scheidde slechts een jaar later. In 2007 beroofde zijn muze en vertrouwelinge Isabella Blow zich van het leven. Toen zijn moeder Joyce in 2010 op 75-jarige leeftijd overleed, kon McQueen het niet langer aanzien. Moeder en zoon hadden een zeer hechte en intieme relatie en Joyce was een van McQueen’s naaste verzorgers. Op 11 februari 2010 – één dag voor de begrafenis van zijn moeder – werd hij dood aangetroffen in zijn flat in Mayfair. In een afscheidsbriefje had hij gevraagd:

“Zorg voor mijn honden. Sorry, ik hou van je.

Zijn dood kwam als een verrassing, maar er werd snel een opvolger gevonden voor het label: Sarah Burton – McQueen’s rechterhand sinds 1996 en meest recentelijk ontwerpster van de damescollectie – nam zijn rol over en is sinds 2010 creatief directeur van het Britse modehuis. Het label bestaat dus nog steeds, maar is commerciëler van opzet en is vooral bedoeld om “draagbare mode” te produceren. Het merk verwierf voor het eerst nieuwe bekendheid onder Sarah Burton met de ontwerpen van Kate Middleton’s trouwjurk en de bruidsmeisjesjurk van haar zus Philippa.